Er is niet alleen zoals gebruikelijk een dubieuze methode gebruikt, het rapport bevat ook informatie waarvan MIVILUDES had moeten weten dat die onjuist is.
door Massimo Introvigne
Read the original article in English.
Elk jaar ontvangen de Fransen het jaarlijkse rapport van MIVILUDES op hetzelfde moment waarop de Beaujolais nouveau wordt uitgebracht, een rode wijn die al een paar weken na de oogst verkocht wordt. MIVILUDES (Mission interministérielle de vigilance et de lutte contre les dérives sectaires) is een interministerieel overheidsorgaan dat als taak heeft sektarische misstanden te voorkomen en te bestrijden. Dit jaar is het rapport van MIVILUDES uitgebracht in november, dezelfde maand waarin de Beaujolais nouveau wordt uitgebracht – zij het met een lichte voorsprong. We kunnen alleen maar hopen dat de kwaliteit van de populaire wijn beter is.
Er is iets nieuws aan het rapport over 2021, uitgebracht in 2022, en het is niet dat wat in de meeste Franse media te lezen was. Zij meldden allemaal dat een recordaantal saisines is gedaan in 2021: 4.020. Dat is een toename van 33% in vergelijking tot 2020 en van 86% in vergelijking tot 2015. Saisines zijn meldingen van een ‘sektarische misstand’ die schriftelijk dan wel via een webformulier worden gedaan bij MIVILUDES. Op die meldingen baseert het overheidsorgaan voornamelijk haar acties.
Wat de media niet meldden, is dat op 15 mei 2022 de Commissie voor de toegang tot administratieve documenten (CADA) een beslissing heeft genomen over een verzoek van een advocaat. Die advocaat probeerde kopieën te bemachtigen van alle saisines die MIVILUDES sinds 2015 over de Jehovah’s Getuigen had ontvangen. MIVILUDES wilde dit verzoek niet inwilligen en voerde daartoe aan dat de saisines geen ‘meldingen’ zijn van specifieke overtredingen, maar ook gewoon opmerkingen en vragen van andere Franse overheidsdiensten en burgers.
Bitter Winter heeft herhaaldelijk het punt gemaakt dat over het algemeen niet wordt nagegaan of degenen die saisines bij MIVILUDES doen echt bestaan, laat staan de waarheid vertellen. Daartoe haalde zij het voorbeeld aan van een Amerikaanse wetenschapper die met succes een saisine deed bij de Franse overheidsinstantie, die ondertekend was door Napoleon Bonaparte. In de procedure bij CADA gaf MIVILUDES zelf toe dat saisines niet geverifieerd worden en dat het aantal saisines niet gelijk is aan het aantal gevallen waarin iemand een ‘sekte’ beschuldigt van iets aanstootgevends.
Voor degenen die erop staan de saisines serieus te nemen, zelfs na de procedure bij CADA: als het rapport iets duidelijk maakt, is dat een erg klein aantal Franse burgers vragen of bezwaren heeft over de groeperingen die MIVILUDES beschouwt als de gevaarlijkste. Van de 65 miljoen Fransen hebben slechts 99 saisines gedaan over de Jehovah’s Getuigen en slechts 33 over de Scientology – niet echt ‘recordaantallen’, zelfs al zou je aannemen dat deze saisines oprecht zijn.
Een ander nieuw aspect van het rapport van 2022 is dat het steunbetuigingen bevat van vertegenwoordigers van de grote religies en ‘deskundigen’. De vertegenwoordigers van de grote religies hebben wat clichés opgeschreven. Misschien hopen ze geholpen te worden in hun strijd tegen vervelende concurrenten én te voorkomen dat zijzelf onderzocht worden voor de alomtegenwoordige ‘dérives sectaires’. De ‘deskundigen’ waren afkomstig uit de medische wereld en de journalistiek. Onder hen bevond zich slechts één socioloog. Alhoewel deze gerespecteerd en bekend is, is deze nooit een expert geweest op het gebied van nieuwe religieuze bewegingen.
De methode is nog steeds gebaseerd op zowel de saisines als op de gebruikelijke discriminerende houding van MIVILUDES. Daardoor ontstaat een cirkelredenering. Bepaalde activiteiten van de ‘sekten’ zijn volgens de Franse wet niet illegaal, maar omdat ‘sekten’ slecht zijn, zouden deze activiteiten automatisch illegaal moeten zijn. Het is bijvoorbeeld bekend dat Franse burgers vaak protesteren tegen misstanden in zorginstellingen, waaronder psychiatrische ziekenhuizen, en dat er soms inderdaad sprake is van misstanden. Als leden van de Scientology echter protesteren tegen misstanden in de psychiatrie, is het ineens een ‘sektarische misstand’ – ook al hebben zij gelijk. Dat doet er dan niet echt toe.
Daarnaast wordt over het algemeen erkend dat volwassen patiënten in Frankrijk het recht hebben een medische behandeling te weigeren en daarmee in te gaan tegen de meningen van artsen. Wanneer Jehovah’s Getuigen echter bloedtransfusies weigeren, op basis van hun interpretatie van de Bijbel, zouden artsen hun volgens MIVILUDES echter het recht mogen ontzeggen voor een medische behandeling te kiezen, omdat zij ‘onder de ongepaste invloed’ (emprise) staan van hun religie.
MIVILUDES schrijft: ‘De alomtegenwoordigheid van de leer van de Jehovist [een denigrerende term die de Jehovah’s Getuigen zelf nooit gebruiken] in een naar binnen gerichte beweging in combinatie met een dergelijke inmenging in het medische besluitvormingsproces kan de toestemming van de patiënt ongeldig maken.’ Dit betekent dat artsen deze kunnen negeren.
Misschien dacht MIVILUDES niet na over de gevolgen. Een katholieke of evangelische vrouw die om religieuze redenen een abortus weigert, zelfs als artsen of psychologen dit om verschillende redenen aanbevelen, is ook blootgesteld aan de ‘inmenging’ van haar kerk en de ‘alomtegenwoordigheid’ daar van de leer van de heiligheid van het leven. Zou zij gedwongen moeten worden een abortus te ondergaan?
Nadat in 2021 een controversiële Franse wet tegen ‘separatisme’ werd aangenomen, voegde MIVILUDES het feit dat zij afgezonderd leven van de republiek en haar wetten toe aan haar waslijst van beschuldigingen tegen ‘sekten’. Hiermee deed MIVILUDES precies dat waarvoor de Franse Constitutionele Raad bang was toen die de wet onderzocht, namelijk dat de wet impliceert dat elke levensstijl die afwijkt van die van de meerderheid moet worden gezien als ‘separatistisch’ en leidt tot administratieve pesterijen en intimidatie door de politie.
Een spectaculair voorbeeld in het rapport is het gedeelte over La Famille, een groep ontstaan uit een afscheiding van het katholicisme. Deze had 200 jaar lang stilletjes bestaan in Parijs, tot een afvallig ex-lid de groep aan de kaak stelde bij MIVILUDES en bepaalde media. MIVILUDES geeft toe dat La Famille geen enkele wet overtreedt; maar haar weliswaar eigenaardige en unieke leefstijl zou wel ‘waakzaamheid’ voor mogelijk ‘separatisme’ en ‘sektarische misstanden’ rechtvaardigen. Dezelfde vermoedens zijn er tegen andere vreedzame groeperingen zoals antroposofie en de Plymouth Brethren, wat de indruk versterkt dat MIVILUDES niet tolerant staat tegenover alternatieve leefstijlen.
Het is onduidelijk waarom de Jehovah’s Getuigen en Scientology ironisch ‘multinationale ondernemingen van spiritualiteit’ zouden moeten worden genoemd. Dat label kan ook geplakt worden op de Rooms-Katholieke Kerk en veel andere religies. Wat betreft de Jehovah’s Getuigen, blijft MIVILUDES onverbeterlijk hun interne religieuze rechterlijke systeem, waarbij rechterlijke comités beslissen of leden uitgesloten moeten worden wegens ernstige wandaden, verwarren met hun relatie met de seculiere rechtbanken van de staat. Overal ter wereld hebben wetenschappers en rechtbanken deze kwestie steeds weer verduidelijkt, waaronder in een groot aantal zaken die betrekking hadden op de Jehovah’s Getuigen.
Seculiere staten kunnen zich niet bemoeien met de werkwijze van religieuze rechtbanken zonder de godsdienstvrijheid te schenden. Deze kwestie mag niet worden verward met de plicht om misdrijven te melden bij de seculiere autoriteiten wanneer de wet dit vereist – ook al kunnen religieuze rechtbanken en staatsrechtbanken hetzelfde misdrijf vanuit verschillende invalshoeken bekijken en kan dit tot verschillende uitkomsten leiden. Het is absurd dat MIVILUDES blijft volhouden dat de Jehovah’s Getuigen door gebruik te maken van rechterlijke comités laten zien dat ‘zij zichzelf in de plaats willen stellen van de [seculiere] rechtbanken’.
Hetzelfde kan gezegd worden van de katholieke kerk, die haar eigen rechtbanken heeft die het canonieke recht toepassen, of van de joodse rabbijnse rechtbanken en van veel vergelijkbare instituten. Zij hebben een ander doel dan seculiere rechtbanken, ook al onderzoeken ze dezelfde zaken. Een religieuze rechtbank kan iemand voor een vergrijp uitsluiten of excommuniceren en een seculiere rechtbank kan diegene voor hetzelfde vergrijp naar de gevangenis sturen. Om wat voor reden dan ook blijft dit simpele feit voor MIVILUDES moeilijk te begrijpen.
In het gedeelte over de Jehovah’s Getuigen staan twee voorbeelden van iets wat Franse burgers en misschien ook rechtbanken heel serieus moeten nemen: het opzettelijk verspreiden van lasterlijk nepnieuws door een overheidsinstantie. Ik gebruik deze uitdrukking niet lichtzinnig. Om de bewering te onderbouwen dat de rechterlijke comités de seculiere rechtspraak in de weg staan, wordt in het rapport beweerd dat ‘in België, om maar een land te noemen, tenminste 90 zaken van strafbare pedofilie onder de Jehovah’s Getuigen pas kortgeleden gemeld zijn bij de politie, terwijl ze allang bekend waren bij de organisatie.’
Als bron wordt een artikel aangehaald dat in 2019 in het Franse tijdschrift Marianne heeft gestaan. Daarin worden weer Belgische media geciteerd. De uiteindelijke bron was niet ‘de politie’, maar een rapport van de antisekteorganisatie van de Belgische overheid IACSSO (Informatie- en Adviescentrum inzake schadelijke sektarische organisaties), een vergelijkbare organisatie als MIVILUDES. IACSSO heeft op zijn beurt de cijfers verkeerd geïnterpreteerd die stonden in een rapport van een Nederlandse organisatie die de Jehovah’s Getuigen vijandig gezind is, genaamd Reclaimed Voices. Kort gezegd, het is nepnieuws dat ‘de politie’ of iemand anders 90 gevallen, of zelfs maar één bevestigd geval, heeft ontdekt van seksueel misbruik die opzettelijk door de Jehovah’s Getuigen in België verborgen zijn gehouden voor de autoriteiten. Dit is niet mijn eigen mening.
Dit staat in een beslissing die de rechtbank van Brussel op 16 juni 2022 nam. Deze verklaarde IACSSO en de Belgische overheid schuldig aan smaad door onjuiste informatie en cijfers te publiceren over de Jehovah’s Getuigen en seksueel misbruik. De beslissing bevestigde trouwens ook dat overheidsinstellingen soms nepnieuws verspreiden over groeperingen die zij als ‘sekten’ bezien.
MIVILUDES heeft dus informatie aangehaald die de Belgische rechtbank enkele maanden eerder had beoordeeld als onjuist en lasterlijk. Iemand zou goedbedoeld kunnen redeneren dat MIVILUDES niet op de hoogte is van de actuele stand van zaken in België. Maar ook die tegenwerping houdt geen stand. In het rapport van MIVILUDES staat dat zij ‘elke maand’ vergadert met het Belgische IACSSO en informatie uitwisselt over de stand van zaken in beide landen met betrekking tot ‘sekten’ en hun respectievelijke activiteiten.
Was dit een eenmalige vergissing? Niet echt. Het rapport van MIVILUDES wijdt meerdere alinea’s aan de controversiële beslissingen van de rechtbank van Gent (België) op 16 maart 2021. De rechtbank stelde dat het neerkomt op discriminatie en aanzetten tot haat, als huidige leden van de Jehovah’s Getuigen wordt onderwezen dat zij niet om mogen gaan met ex-leden die uitgesloten zijn of formeel de organisatie hebben verlaten, en dat dat verboden zou moeten worden in België. MIVILUDES suggereert dat België een stap verder is en dat Frankrijk zijn voorbeeld moet volgen door de zogenoemde uitsluiting te verbieden.
MIVILUDES rapporteert correct over de beslissing uit 2021, maar ‘vergeet’ er in het rapport bij te vermelden dat op 7 juni 2022 het Gentse Hof van Beroep het vonnis in eerste aanleg volledig vernietigd heeft en verklaard heeft dat het ‘mijden’ en uitsluiten en het onderwijzen daarvan zoals de Jehovah’s Getuigen dat doen volkomen legaal is in België.
In meerdere landen hebben rechtbanken erkend dat het neerkomt op laster als er wordt gerapporteerd over een strafvonnis in eerste aanleg waarin een verdachte schuldig is bevonden, wanneer die uitspraak in hoger beroep is vernietigd. Ook nu geldt dat de maandelijkse bijeenkomsten met IACSSO het onmogelijk maken te geloven dat MIVILUDES zich niet bewust was van de beslissing in hoger beroep.
De Franse staatsecretaris voor Burgerzaken, Sonia Backès, die zeer tegen sektes is en aan het hoofd staat van MIVILUDES, heeft voor de eerste maanden van 2023 een ‘groot nationaal congres over sektarische misstanden en complottheorieën’ aangekondigd. Misschien zou ze moeten onderzoeken welke ‘misstanden’ of ‘complottheorieën’ ertoe leiden dat MIVILUDES meent dat ze bevoegd is om nepnieuws te verspreiden.
